Rudolf Abel: Soğuk Savaş Döneminin En Yetenekli Ajanı

Rus casusu olmakla suçlanan 55 yaşındaki Rudolf Abel, 8 Ağustos 1957’de Teksas’tan New York’a geldiğinde gözleri açık ve ağzı sıkı görünüyor.

Birçok isme sahip Sovyet gizli ajanı olan Abel: “Uğraşmak zorunda olduğum öbür işlere kendimi vermemiş olsam iyi bir ressam olabilirdim.” demiştir. İngiltere ve ABD’de faaliyet gösteren bir Sovyet istihbarat çalışanı olan ABEL, bir süreliğine NKVD’den kovuldu ve 1957’de yakalandıktan sonra 1962’de bir Amerikan pilotu ve öğrenci karşılığında takas edildi. ABD, vurulan U-2 uçağı pilotu Gary Powers’ı 1962’de SSCB’den Rudolf ABEL karşılığında geri aldı. Batı Berlin ile Doğu Almanya arasındaki Glienicke Köprüsü’nde takası gerçekleştirdiler. Hatta bu konu, Casuslar Köprüsü filminde işlenmiştir. Amerika Abel hakkında tek bir şey biliyordu: O bir Sovyet ajanıydı. Yakın dönem tarihçileri, Soğuk Savaş döneminin en iyi ajanı olduğunu söylemekteler.

ABEL (Soldan İkinci), Askerlik yaptığı zamanlardan. (Fotoğraf: Rus Askeri Arşivi)

Gerçek adı William Fisher olan Rudolf Abel, 1903’te İngiltere’nin Newcastle upon Tyne kentinde, Rus İmparatorluğu’ndan kaçan, ancak daha sonra 1920’de SSCB’ye taşınan Marksist devrimci bir ailede doğdu. 1927’de Sovyetler Birliği’nin istihbarat servisi örgütü OGPU (Tüm-Birlik Devlet Siyasi İdaresi) tarafından işe alındı. bir radyotelgraf alayında akıcı İngilizce ve Almanca konuşabildiği için üstün hizmetler gerçekleştirdi. Fisher, GRU’ya girerken şunları vaat etti: “Anavatanımın (SSCB) çıkarlarına ihanet etmektense ölmeyi yeğlerim”.

Abel, Bir Radyo İstasyonunda Dinleme Yaparken

Ebeveynlerinin SSCB’ye gittikten sonra bile İngiliz vatandaşlığını korumaları William’a çok yardımcı oldu. Babasının komünist fikirlerine katılmadığı ve anavatanına dönmek istediğine dair “kurgusal” bir nedenle hızla Birleşik Krallık pasaportu aldı. 1931’de, bir radyoteknik satıcısı kisvesi altında ilk görevi için Norveç’e gitti. Dört yıl sonra, bir radyo servis istasyonunun sahibi olarak ‘Frank’ kod adı altında yaşadığı, ancak aslında bir irtibat görevlisi olarak çalıştığı İngiltere’ye gönderildi. Ünlü ‘Cambridge Five’ ajan grubunun bulduğu bilgilerini, Moskova’ya gönderen oydu. Ayrıca yerel yerleşik ajanların Sovyet merkeziyle düzgün bir şekilde bağlanması için bir radyo ağı oluşturdu.

Frank istihbarata hizmet ettiği dönemde çok başarılı olarak kabul edildi, ancak 31 Aralık 1938’de, istihbarat servisinden kovuldu!!! Büyük olasılıkla nedeni, güvenilmez olmasıydı (yada çok güvenilir olması mıydı), çünkü eskiden iltica eden Alexander Orlov (Leo Nikolsky olarak da bilinir) adlı bir NKVD (OGPU’nun yerine geçen ‘İçişleri Halk Komiserliği’) ajanı ile birlikte çalışıyordu ve Orlov’un kendisi hakkındaki raporları güvenilmez oluşuydu. 1938’de “halk düşmanı” ilan edildi.

Benim yaptığım araştırmalar, güvenilmez oluşundan ziyade, o dönem istihbarat için çalıştığı ve görev yaptığı Avrupa ülkeleri ile İngiltere’de şüpheliler listesinde olduğunu gösteriyor. Buda, Sovyetler’in Fisher’ı korumak için bu şekilde bir yönteme başvurduğunu gösteriyor. Kasıtlı olarak hata yapan ajan, görev arkadaşı tarafından güvenilmez bulunuyor ve o şekilde raporlanıyor, buda bağlı olduğu kurumdan “somut bahanelerle” kovulmasına sebep oluyor. Tamamen gıyabi bir süreç olarak ilerleyen bu durum aslında tüm istihbarat kurumlarında gerçekleşen, hem ajanın daha rahat hareket etmesini, hemde  çok farklı iletişim kanallarını kullanabilmesini sağlayan ama yinede zorlukları olan bir yöntem.

NKVD (Narodnıy komissariyat vnutrennnih del) (Rusça: НКВД, Народный комиссариат внутренних дел) veya İçişleri Halk Komiserliği, Sovyetler Birliği’nin çeşitli iç meselelerini idare eden devlet birimi.

GRU (Rusça: Главное Разведывательное Управление, Glavnoye Razvedyvatel’noye Upravleniye – Türkçe Baş İstihbarat İdaresi) Rusya Silahlı Kuvvetler Genelkurmayına bağlı askeri istihbarat teşkilatıdır.